علائم پيش بيني زلزله .
1- متوحش شدن حيوانات :
در زمان نزديكي به وقوع زلزله حيوانات متوحش مي شوند علت اين امر نيز تفاوت درحساسيت حواس جانوران نسبت به انسان است . دانشمندان هنوز هم براين عقيده اند كه براي گسترش بدان مجهز هستند اميدوارند كه موفقيت هاي شاياني به دست آورند . درميان حيوانات مخصوصا ماهي از اين جهت خيلي مورد توجه است زيرا پرده غشايي گوش ماهي كه اصوات را ضبط مي كند ، در برابر تكان هاي زلزله 10 برابر حساس تر از دستگاه هاي نصب شده درپايگاه هاي زلزله نگاري است .چنانچه يكي از گروه هاي تحقيقاتي به نام (( مؤسسه مطالعاتي درباره حيوانات )) با همكاري موسسه ژئو فيزيك در تقليد از اين پرده غشايي گوش ماهي يك نوع غشاي مصنوعي كائوچويي در ساختمان گيرنده دستگاه هاي زلزله سنج به كاربرده است .كه نتايج مطلوبي از آن حاصل شده واز اين پس گروه تحقيقاتي مذكور به طور مداوم مطالعات خود را درمورد ساير حيوانات ادامه مي هد . در سال 1966 ميلادي تقريبا يك ساعت قبل از اولين زمين لرزه تا شكند يك آموزگار مدرسه مشاهده كرده بود كه تعداد بي شماري مورچه آذوقه خود را برداشته و به جاي ديگر كوچ مي كردند. در بهار وتابستان همان سال نيز اغلب نگهبانان باغ وحش قبل از وقوع زلزله از اينكه حيوانات درقفس هاي خود آرام نمي گرفتند ، دچار تعجب وناراحتي شده بودند .با اين روش شايد با مطالعات بيشتر در آينده اي نزديك باكنترل رفتار حيوانات بتوان زلزله را پيش بيني كرد .
2-بررسي تاريخي وآينده منطقه ازنظر لرزه خيزي :
زلزله شناسان دانشگاه كاليفرنياي آمريكا به رغم قابل پيش بيني نبودن زمان دقيق وقوع زلزله ، توانستند دست كم پيش بيني نسبتا صحيحي اززمان وقوع زمين لرزه در طول يك دوره ده ساله ارائه دهند.
به نوشته نشريه علمي (( ويسن شافت )) آلمان ، دو دانشمند زلزله شناس اين دستگاه با طراحي يك نقشه مشخص كننده مناطق پر خطر و زلزله خيز در ايالت كاليفرنيا موفق شدند مناطق ومحدوده هايي كه شدت وقوع زلزله احتمالي در آن ها پنج ريشتر بالاتر است ، در محدوده زماني سال هاي 2001 و 2010 شناسايي كنند .
از آن زمان ، تا كنون 16 زلزله با قدرت پنج ريشتر وبالاتر در اين ايالت به وقوع پيوسته كه آخرين آن در هجدهم سپتامبر رخ داد و به جز يكي ، ما بقي يعني پانزده زمين لرزه ديگر در نقشه دو پژوهشگر پيش بيني شده بود . گفتني است : آن ها درتهيه اين نقشه ازمدل هاي رايانه اي كه در ارتباط بين زلزله هاي قبلي با آينده را نشان مي داد . استفاده كردند . براي اين كار اين دو زلزله شناس تمامي اطلاعات وقوع زمين لرزه در محدوده ايالت كاليفرنيا را از سال 1932 به مدل خود وارد كردند.
مزيت نقشه نمايش دهنده نقاط زلزله خيز در مقايسه با پيش بيني هاي غير قابل اعتباراند ارزيابي كشش پوسته گسل هاي زمين ويا عملكرد اشتباه لرزه نگارهاي رايانه اي آن است . كه اين نقشه چيزي بيش از تركيب اطلاعات نقاط پرخطر است . زيرا اين نقشه به عنوان بخشي ازيكي ازطرح هاي (( ناسا )) در پيش بيني زمين لرزه از اطلاعات سامانه تعيين موقعيت جهاني موسوم به (( جي . پي . اس )) و نيز محاسبات ماهواره اي برخوردار است . شايان ذكر است ، تنها پيش بيني زلزله اي كه اين دو دانشمند از دست داده اند ، مربوط به زلزله پانزدهم ژوئن سال 2004 در درياي مجاور جزيره (( سن كلمنته )) بود . كه به گفته آنها داشتن اطلاعات اشتباه ازاين منطقه باعث شده بود كه اين حوزه درزمره مناطق پر خطر كاليفرنيا قرار نگيرد .
3- بررسي پيش بيني زلزله ها به كمك ماهواره ها:
آژانس هوا فضاي آمريكا ( ناسا ) اعلام كرد: با به كارگيري تكنولوژي ماهواره اي زلزله چند روز بلكه چندهفته قبل از وقوع قابل پيش بيني است. ناسا تصريح كرد : هر چند به نظر مي رسد كه زلزله ناگهاني رخ مي دهد ، ولي انرژي متراكمي كه از اين حادثه طبيعي منتشر مي شود .ماهها بلكه سالها قبل ازوقوع زلزله ، به شكل متراكمي را ببينند و يا تشخيص دهند .كه چه زماني اين انرژي متراكم به بالاترين حد فشار مي رسد . بنابراين تكنولوژي ماهواره اي كه ناسا به آن دست يافته ، مي تواند علايم و نشانه هاي يك زلزله قريب الوقوع را روزها ، بلكه هفته ها قبل از وقوع آن تشخيص دهد .
(( ژاكوب ياتس )) محقق ناسا ، در اين باره ، گفت : چندين روش ماهواره اي براي تشخيص نشانه هاي فعاليت گسلهاي زلزله وجود دارد . وي افزود : دريك روش موسوم به اينسار Insar كه دو عكس ماهواره اي از يك قسمت زمين در فرايندي موسوم به (( تركيب داده ها )) با يكديگر ادغام مي شود ، هر گونه تغييري درحركت پوسته زمين قابل تشخيص است . اين تكنيك به اندازه كافي حساس است كه مي تواند حركت هاي ضعيف پوسته را تشخيص دهد . واين حساسيت به همراه عكسهاي ماهواره اي به دانشمندان اين اجازه را مي دهد . كه حركت زمين در اطراع گسل زلزله را با جزئيات بيشتر مشاهده كنند ونقاطي را كه انرژي متراكم درآنها منجر به وقوع زلزله قريب الوقوع مي شود ، تشخيص دهند .
4- ارتباط طوفانهاي الكترومغناطيسي و زلزله :
محققان فرانسوي تلاش مي كنند به كمك ماهواره 130 كيلويي كه به فضا ارسال كرده اند گامي موثر به سوي پيش بيني زلزله بردارند . به نوشته مجله آلماني اشترن ، سازمان فضايي فرانسه اين ماهواره 130 كيلويي را با هزيه هفده ميليون يورو وبامشاركت 35 گروه پژوهشي از سراسر دنيا از جمله كشورهاي ژاپن ، آمريكا و هند ساخت و در پايان ژوئن گذشته (2004) به فضا پرتاب كرد .اين ماهواره با الهام از يكي ازالهه هاي يونان باستان ديميتر نام گرفته است قرار است اين ماهواره طوفانهاي الكترومغناطيسي در فضاي يونسفر جو زمين را ثبت كند تا دانشمندان بابررسي آنها به نتايج و راهكارهايي براي پيش بيني احتمالي زمان وقوع يك زلزله قريب الوقوع دست يابند . پيش بيني مي شود اين ماهواره دردوسال آينده چهار صد زمين لرزه احتمالي با قدرت حداقل پنج ريشتر را اندازه گيري علمي كند .
ماهواره ديميتر مي تواند درمدار زمين با زير نظر گرفتن طوفان هاي الكترومغناطيسي كه تقريبا در 60 كيلومتري فضاي يونسفر زمين تشكيل مي شوند به دانشمندان در پي بردن به رابطه احتمالي اين طوفان ها با زمان وقوع زلزله كمك كند .در آزمايشهايي كه ژئوفيزيكدانان تا كنون انجام داده اند مشخص شده است با نخستين شكاف كوچك در پوسته زمين ميدان هاي الكتريكي تشكيل مي شود اما با اين وجود دانشمندان هنوز نتوانسته اند وقوع اين پديده را در فضا نيز ثابت كنند .
گفتني است ژئوفيزيكدانان تا كنون در دو مورد پيش بيني ازوقوع زمين لرزه هاي با ريشتر بالا همچون زمين لرزه 3/8 ريشتري ماه مه سال 1960 در شيلي و نيز زلزله سال 1946 آلاسكا توانستند آثاري از وقوع طوفان هاي الكترومغناطيسي را در فضا نزديك يونسفر زمين اندازگيري كنند و به ارتباط احتمالي بين اين طوفان ها و زلزله هاي بعد از آن پي ببرند .
5- پيش زلزله به كمك ماهواره وشناسايي ابرهاي زلزله :
يكي ديگر از اين علائم كه از حدود يك دهه پيش تاكنون برخي از دانشمندان به طور جدي روي آن كارمي كنند ، پيش بيني با استفاده از ابرهاي زلزله است . به عقيده اين دانشمند ان درمناطقي كه به ويژه ازمخازن آبهاي زير زميني غني برخوردارند.قبل از وقوع زلزله ابرهايي در آسمان تشكيل مي شوند كه از نظر شكل ظاهري ، اندازه و درجه حرارت ، تفاوتهايي با ابرهاي عادي دارند ، حتي بعضي از منابع علمي اعلام كرده اند كه گاهي اوقات ارتباطي نيز بين جهت ابرها وامتداد گسل ها درهر منطقه مشاهده شده است .
محققين معتقدند كه تشكيل اين ابرها را مي توان به اين ترتيب توجيه كرد كه در اثر حركت لايه هاي دروني زمين درمنطقه وا فزايش درجه حرارت داخلي در اثر اصطكاك ، آبهاي زير زميني ، بخار شده و اين بخارات كه حاوي مواد معدني و آلي موجود در پوسته زمين هستند ، تحت فشار به بالا رانده شده و از داخل خلل وفرج سطح زمين وارد اتمسفر مي شوند وتهايتا تشكيل ابر مي دهند .اين ابرها همان طور كه گفتيم داراي يك سري ويژگي هاي خاص هستند كه آنها از ساير ابرها متمايزمي سازد . تشخيص وتفكيك اين ابرها از روي سطح زمين بسيار دشوار است . اما امروزه دانشمندان ، حركت ونحوه تشكيل و ساير ويژگي هاي اين ابرها را با استفاده از تصاوير ماهواره اي بررسي مي كنند.
ماهواره هايي كه بازتاپ پديده هاي سطح زمين را در محدوده هاي مختلف طيف الكترومغناطيس دريافت نموده وآنها را به آنتن هاي گيرنده زميني ارسال مي كنند ، به ماهواره هاي (( سنجش ازدور )) موسومند .با استفاده از تصاوير دريافتي و نرم افزارهاي پردازش تصوير مي توان درجه حرارت ، ارتفاع ، شكل وجهت حركت پديده ها را در سطح زمين ودر مجاورت آن تعيين و بررسي نمود . يكي از زلزله شناساني كه در سالهاي اخير تحقيقات بسياري در زمينه استفاده از ابر براي پيش بيني زلزله انجام داده است يك نفرچيني به نام Zhonghao shou (ژونگاوشو ) است.
WWW.quake.exit.com
6- انتشار گاز رادون .
انتشار و رهايي گاز رادون درمناطق گسلي به درون جو به ويژه از درون چاه هاي عميق از جمله پيش نشانگرهاي قبل از وقوع زمين لرزه است . مطالعات نشان داده است . كه درست قبل از زمين لرزه ها غلظت اين گاز افزايش مي يابد .از آنجايي كه اندازه گيري هاي اندكي از تمركز گاز رادون درشرايط مختلف شناسي در دسترس است . درحال حاضر تعيين اين كه افزايش هاي مشاهده شده تغييرات معمول در غلظت اين گازاست يا نه امكان پذير نمي باشد .
7-كاهش لرزش هاي كوچك زمين درمحل هاي مستعد زلزله .
زمين دايما در حال لرزش است اين لرزش ها فقط توسط دستگاه هاي حساس لرزه نگار ثبت مي شود در زماني كه اين لرزه ها متوقف شود . امكان تجمع انرژي بيشتر شده و ممكن است در اثر تخليه يك باره اين انرژي ، لرزش شديدتري ، رخ دهد .
8-تغيير شكل پوسته :
يكي از پيش نشانگرهايي كه با شناخت بهتر ساز وكار چشمه زمين لرزه مورد توجه قرار گرفته است ، تغيير شكل پوسته بر اثر انباشته شده انرژي و انتنيدگي مي باشد . اين تغييرات معمولا با پيمايش دوره اي مسيرهايي خاص درمنطقه مورد مطالعه به صورت مقدار بالا آمدگي ، پائين افتادگي يا كج شدگي سطح زمين بيان مي شوند . به عنوان سندي محكم از كار آيي اين پيش نشانگر مي توان به بالا آمدگي مشاهده شده پيش از زمين لرزه 1964 اينگاتا (ژاپن ) با بزرگي 5/7 اشاره نمود .
مطالعه تغيير آهنگ معمول بالا آمدگي سالها قبل از زمين لرزه نشان داد كه از حدود 10 سال قبل از وقوع زمين لرزه اصلي تغيير اساسي درآهنگ معمول بالا آمدگي زمين مشاهده شده است ودر يك دوره شش ساله پيش از رويداد لرزش اصلي متوقف گرديده است . همچنين مي توان به كج شدگي سطح زمين پيش از زمين لرزه 1976 تانگ شان چين ( بزرگي 8/7 ) اشاره نمود .
9- بيشتر شدن فاصله پوسته زمين درمحل شكستگي ها و گسل ها .
اندازه گيري فاصله بين شكستگي هاي پوسته زمين به وسيله دستگاه هاي دقيق (ليزر) و يا كنترل محل گسل ها با استفاده از عكس هاي هوايي وماهواره اي ، راه ديگري براي پيش بيني احتمالي وقوع زلزله است .
10- تغيير درمقاومت الكتريكي پوسته زمين درمحل گسل ها .
اختلاف پتانسيل الكتريكي بين دو سريك جسم يا ماده كه از آن جريان الكتريكي عبور كرده باشد .معمولا مقداري ازجريان الكتريكي كه ازمواد مي گذرد كاسته مي شود كه به مصرف گرمايش آن جسم مي رسد لايه هاي زمين داراي مقاومت هاي الكتريكي متفاوت اند .در دو طرف گسل مقاومت الكتريكي پوسته زمين تفاوت دارد .تغيير درمقدار اين مقاومت مي تواند به پيش بيني زلزله كمك كند .
11- تغيير درسطح آب چاه ها .
در اثر تغيير دما و فشار لايه هاي زيرين ، ممكن است سطح آب چاه ها بالا يا پايين برود كه نشانه اي از وقوع احتمالي زلزله است .
12- تغيير در تراز سطح دريا .
گزارش هايي درباره مشاهده تغييرات بي هنجار در تراز سطح دريا ، پيش از رويداد زمين لرزه هاي بزرگ درمناطق ساحلي موجود است . از آن جايي كه اثر شرايط جوي از قبيل دما ، فشار و باد بر تغييرات تراز سطح دريا بسيارموثر است . بنابراين علي رغم روشهاي اتخاذ شده براي تصحيح اندازه گيري ها در اين ارتباط ، به نظر مي رسد كه دقت آمار ارائه شده به شدت تحت تاثير شرايط محيطي خواهد بود .گزارش هايي از اين پيش نشانگر در برخي از زمين لرزه هاي قديمي ژاپن وچين ارائه شده است ( ريكي تاكه ، 1976).
13-تغيير درسرعت امواج لرزه اي.
تغيير در سرعت هاي موج لرزه اي P در يك ناحيه لرزه اي به ويژه درمنطقه كانوني زمين لرزه مورد توجه بسياري از لرزه شناسان است . زيرا پايگاه هاي لرزه نگاري امروزي طوري طراحي شده اند كه زمان رابا دقت بسيار زياد اندازه گيري مي كنند . اصولي كه اساس اين روش است ، بسيار ساده است . اگر خواص سنگ قبل از يك زمين لرزه تغيير كند بالطبع سرعت امواج لرزه اي نيز تغيير خواهد كرد .در اين صورت زمان سير موج لرزه اي تغيير خواهد نمود يك چنين تغييراتي در زمان سير امواج لرزه اي به سهولت با دستگاه هاي لرزه نگاري وزمان سنج هاي كنوني قابل اندازه گيري است .
پژوهش هاي مختلف در اين زمينه نشان داده است كه سرعت موج لرزه اي P براي يك مدت زماني قبل از وقوع زمين لرزه تا حدود 10 تا 15 درصد كاهش مي يابد وسپس درست درلحظاتي قبل از رويداد زمين لرزه اصلي اين سرعت به يك مقدار عادي افزايش مي يابد .اولين تجربه ها واطلاعات درشناسايي اين پيش نشانگرها در سال 1962 درمنطقه تاجيكستان جمع آوري گرديد . در اين منطقه اندازه گيري ها نشان داد. كه سرعت سير موج تا حدود 10 تا 15 درصد قبل از رويداد زمين لرزه محلي كاهش يافته و سپس قبل از زمين لرزه اصلي به يك حد معمولي افزايش يافته است .
14- تغيير در سرشت لرزه خيزي .
تغيير بي هنجار درسرشت لرزه خيزي يك منطقه مي تواند نشانه اي از در پيش بودن زمين لرزه اي قوي باشد . افزايش بي هنجار در تعداد زمين لرزه هاي كوچك مي تواند به رويداد يك زمين لرزه بزرگ تغيير گردد . يكي از پيش گويي هايي كه به نظر مي رسدموفق بوده است .پيش بيني يكي از پس لرزه هاي بزرگاي موج سطحي شش بعد اززمين لرزه 1976 منطقه فريولي ايتاليا است . بر پايه اين پيش بيني موجب گرديد كه مسئوولان شهر به مردم هشدار دهند و آنها را از سكونت در ساختمان هاي ضعيف برحذر دارند . همچنين به افزايش بي هنجار تعداد ماهانه زمين لرزه ، حدود 5/1 سال پيش از زمين لرزه هايچنگ چين با بزرگي 3/7 درسال 1975 به عنوان پيش نشانگر لرزه خيزي براي پيش بيني اين زمين لرزه مي توان اشاره نمود .
15- تغييرات ژئو مغناطيسي و ژئوالكتريكي .
شواهد نشان مي دهد كه پاره اي از ويژگي هاي زمين از قبيل ميدان مغناطيسي و مقاومت ويژه الكتريكي پيش از رويداد زمين لرزه ها به گونه اي بي هنجار تغيير مي كند . اطلاعات نشان مي دهند كه قبل از زمين لرزه 28 نوامبر 1974 هوليستر كاليفرنيا يك افزايش حدود يك گاما درميدان مغناطيسي زمين صورت گرفته است . بررسي برخي از زمين لرزها در چين ، ژاپن و آمريكا و روسيه نشان داده است كه مقاومت ويژه الكتريكي قبل از رويداد زمين لرزه كاهش مي يابد هر چند كه اين امر مستلزم بررسي ها و تجربه هاي بيشتر است . بسياري از پيش نشانگرهاي ديگر از قبيل تغييرات گراني هدايت حرارتي و راديو اكتيو و خواص مختلف لايه هاي زمين و آب شناسي ( تغيير درفشار ، آهنگ جريان ، رنگ ويا غيره ) پيش از رويداد زمين لرزه ها از جمله پيش نشانگرهاي مهم محسوب مي گردند .
16- علم نقشه برداري همراه با فن آوري سيستم موقعيت جهاني (GPS )
علم نقشه برداري همراه با فن آوري سيستم موقعيت جهاني (GPS) مي تواند تا حدودي حركات پوسته هاي زمين رامنصه ظهور رسانده و تغيير غير طبيعي را اعلام كند.
استفاده از ايستگاه هاي GPS با درنظر گرفتن ويژگي هايي از قبيل انجام مشاهدات هم زمان ، وسعت زياد منطقه تحت پوشش وسرعت بالاي دريافت و تحلل اطلاعات از يك سو و دقت بالاي آن ( يك ميلي متر در يك كيلومتر ) از سويي ديگر ، امري بديهي به نظر مي رسد و گواه اين مدعا برداشت هاي اطلاعاتي 24 ساعته از بيش از 300 ايستگاه دايمي GPS مستقر درسراسر جهان است كه علاوه بر تعيين موقعيت دقيق ماهواره ها وسرعت آنها ، پارامترهاي دوران زمين و غيره و با دانستن اين امر كه هر چند ايستگاه روي يك صفحه تكتونيكي قرار دارند ، مي تواند در تعيين حركات پوسته اي زمين نقش ايفا كند .
از سويي ديگر اين نكته را نيز بايد درنظر داشت كه اگر حداكثر نسبت تغييرات وجهت دريك دوره زماني مشاهدات ازمقدار مشخصي تجاوز كند ، احتمال وقوع زلزله بين يك تا 6 ماه آينده وجود دارد ، بنابراين تغييرات درشبكه هاي سه بعدي كه مثلثي شكلند
ورئوسشان ايستگاههاي ثابت GPS هستند ، اگر از PPM 10 (Part per million – يك در ميليون ) كه مقدار طبيعي جابه جايي صفحات زمين است بيشتر شود ، احتمال وقوع زلزله اي با قدرت بيش از 6 ريشتر درماه هاي آتي درمنطقه مورد مطالعه وجود دارد .
با قدرب بيش از 6 ريشتر درماه هاي آتي درمنطقه مورد مطالعه وجود دارد .
جالب است كه جزيره سوماترا به خاطره زلزله 9/8 ريشتري اخير بيش از 30 متر جابه جا شده است . استفاده از اين روش كه در ژاپن به واسطه وضعيت زلزله خيزي فوق العاده اش در صدر توجهات قرار گرفته باعث شده تا في المثل در بهار سال 2003 با تغييرات غير طبيعي در مركز اين كشور جزيره اي ، زلزله اي در اواخر بهار پيش بيني شود كه اتفاقا ، اتفاق افتاد .
پس از ايجاد شبكه هايي با رئوس دايمي GPS كه تعداد شان با توجه به گستره پراكنندگي زلزله مي تواند متغير باشد وتحليل روزمره اطلاعات آنها و مقايسه با صفحات جانبي به خصوص بعد از زلزله اخير سوماترا كه علاوه بر تغيير وضعيت دوراني زمين ، تمامي صفحات تكتونيكي جهان را تحريك كرده – دريك پيش بيني تماما علمي زلزله موثر است.
17- ساخت دستگاهي كه مكان و زمان زلزله را 5 ساعت قبل از وقوع اطلاع مي دهد
رم – دانشمندان فيزيك هسته اي ايتاليا مي گويند دستگاهي ساخته اند كه قادر است مكان و زمان زلزله ها را 4 تا 5 ساعت پيش از وقوع آن اطلاع دهد .
پرفسور روبرتوبتيستون استاد فيريك هسته اي دانشگاه پروجا رهبري گروه سازنده اين دستگاه را بر عهده داشته است واين گروه اين دستگاه را لاتزيوسيراد نام نهاده اند و قرار است تا پايان ماه فوريه ( بهمن ماه ) به سوي پايگاه فضايي بين المللي پرتاب شود .
روبرتو ويتوري فضا نورد ايتاليايي قرار است درماموريت آتي خود اين دستگاه را در فضا آزمايش كند .
گفته مي شود نتايج آزمايشهايي كه روي اين دستگاه در آزمايشگاههاي موسسه فيزيك هسته اي ايتاليا انجام گرفته كاملا موفقيت آميز بوده است .
پرفسور بتيستون گفت اين دستگاه جستجو گر ذرات الكترومغناطيسي بر پايه سيليس است كه مي توان از طريق آن از تغييرات ميدان مغناطيسي زمين و به تبع آن مكان وزمان وقوع زلزله مطلع شد .
18-تلاش دانشمندان براي پي بردن به ارتباط طوفانهاي الكترومغناطيسي وزلزله
محققان فرانسوي تلاش مي كنند به كمك ماهواره 130 كيلويي كه به فضا ارسال كرده اند گامي موثر به سوي پيش بيني زلزله بردارند .به نوشته مجله آلماني اشترن ، سازمان فضايي فرانسه اين ماهواره 130 كيلويي را با هزينه هفده ميليون يورو وبا مشاركت 35 گروه پژوهشي از سراسر دنيا از جمله كشورهاي ژاپن ، آمريكا وهندساخت و در پايان ژوئن گذشته به فضا پرتاب كرد .
اين ماهواره با الهام از يكي از الهه هاي يونان باستان ديميترنام گرفته است . قرار است اين ماهواره طوفانهاي الكترومغناطيسي درفضاي يونسفر جو زمين را ثبت كند تا دانشمندان با بررسي آنها به نتايج و راهكارهايي براي پيش بيني احتمالي زمان وقوع يك زلزله قريب الوقوع دست يابند . پيش بيني مي شود اين ماهواره در دو سال آينده چهارصد زمين لرزه احتمالي با قدرت حداقل پنج ريشتر را اندازه گيري علمي كند . ماهواره ديميتر مي تواند درمدار زمين با زير نظر گرفتن طوفانهاي الكترومغناطيسي كه تقريبا در 60 كيلومتري فضاي يونسفر زمين تشكيل مي شوند به دانشمندان در پي بردن به رابطه احتمالي اين طوفانها بازمان وقوع زلزله كمك كند .
در آزمايشهايي كه ژئوفيزيكدانان تاكنون انجام داده اند مشخص شده است با نخستين شكاف كوچك درپوسته زمين ميدانهاي الكتريكي تشكيل مي شود اما با اين وجود دانشمندان هنوز نتوانسته اند وقوع اين پديده را در فضا نيز ثابت كنند .
گفتني است ژئوفيزيكدانان تا كنون در دو مورد پيش از وقوع زمين لرزه هاي با ريشتر بالا همچون زمين لرزه 3/8 ريشتري ماه مه سال 1960 درشيلي ونيز زلزله سال 1946 در آلاسكا توانستند آثاري از وقوع طوفانهاي الكترومغناطيسي را در فضاي نزديك يونسفر زمين اندازه گيري كنند وبه ارتباط احتمالي بين اين طوفانها وزلزله هاي بعد از آن پي ببرند .
19- اكتشافات علمي درعمق پنج هزار متري زمين
دانشمندان چيني براي نخستين بار درعمق چهار هزار و 501 متري زمين در حال اكتشاف علمي هستند .
روزنامه (( مردم)) ارگان حزب كمونيست چين نوشت كه دانشمندان چيني براي اين منظور حفره اي به عمق چهار هزارو 501 متر دربخش ((دونگ هاي )) استان (( جيانگ سو )) ايجاد كرده اند .اين گزارش مي افزايد كه طرح حفر زمين همچنان ادامه دارد وبه عمق پنج هزار متري خواهد رسيد.
اين نخستين بار است كه چين دراين عمق در داخل زمين اقدام به اكتشافات علمي
مي كند .
كار حفر اين حفره بزرگ در داخل زمين از سال 2001 ميلادي آغازشد وتا كنون ادامه داشته است .
برنامه هاي حفاري علمي يكي از مهمترين طرح هاي علمي چين در چارچوب برنامه پنجساله اين كشور محسوب مي شود و دولت براي اين منظور ميليون ها دلار سرمايه گذاري خواهد كرد .
20- تلاش زلزله شناسان براي پيش بيني زمان وقوع زلزله
زلزله شناسان دانشگاه كاليفرنياي آمريكا به رغم قابل پيش بيني نبودن زمان دقيق وقوع زلزله ، توانستند دست كم پيش بيني نسبتا صحيحي از زمان وقوع زمين لرزه در طول يك دوره ده ساله ارائه دهند . به نوشته نشريه علمي (( ويسن شافت )) آلمان ، دو دانشمند زلزله شناس اين دانشگاه با طراحي يك تقشه مشخص كننده مناطق پرخطر و زلزله خيز در ايالت كاليفرنيا وفق شدند مناطق و محدوده هايي كه شدت وقوع زلزله احتمالي در آن ها پنج ريشتر يا بالاتر است ، در محدوده زماني سال هاي 2001 و 2010 شناسايي كنند .
از آن زمان ، تاكنون 16 زلزله با قدرت پنج ريشتر وبالاتر دراين ايالت به وقوع پيوسته است كه آخرين آن در هجدهم سپتامبر رخ داد وبه جز يكي ، مابقي يعني پانزده زمين لرزه ديگر درنقشه اين دو پژوهشگر پيش بيني شده بود . گفتني است ، آن ها درتهيه اين نقشه ازمدل هاي رايانه اي كه ارتباط بين زلزله هاي قبلي با آينده رانشان مي داد ، استفاده كردند .براي اين كار اين دو زلزله شناس تمامي اطلاعات وقوع زمين لرزه درمحدوده ايالت كاليفرنيا را از سال 1932 به مدل خود وارد كردند . مزيت نقشه نمايش دهنده نقاط زلزله خيز در مقايسه با پيش بيني هاي غير قابل اعتبار ارزيابي كشش پوسته گسل هاي زمين ويا عملكرد اشتباه لرزه نگار هاي رايانه اي آن است كه اين نقشه چيزي بيش از تركيب اطلاعات نقاط پرخطر است ، زيرا اين نقشه به عنوان بخشي ازيكي از طرح هاي (( ناسا )) در پيش بيني زمين لرزه از اطلاعات سامانه تعيين موقعيت جهاني موسوم به (( جي . پي . اس)) ونيز محاسبات ماهواره اي برخوردار است . شايان ذكر است ، تنها پيش بيني زلزله اي كه اين دو دانشمند از دست داده اند ، مربرط به زلزله پانزدهم ژوئن سال 2004 در درياي مجاور جزيره (( سن كلمنته )) بود كه به گفته آنها داشتن اطلاعات اشتباه از اين منطقه باعث شده بود كه اين حوزه در زمره مناطق پرخطر كاليفرنيا قرار نگيرد.
21 – پيش بيني زلزله
دانشمندان هنوز هم بر اين عقيده اند كه براي گسترش طرق پيش بيني زلزله با بررسي هاي سيستم طيفي اعلام خبر كه مثلا تعداد زيادي از حيوانات بدان مجهزهستند ، اميدوارند كه موفقيت هاي شاياني به دست آورند .درميان حيوانات مخصوصا ماهي از اين جهت خيلي مورد توجه است .زيرا پرده غشايي گوش ماهي كه اصوات را ضبط مي كند ، دربرابر تكان هاي زلزله 10 برابر حساس تر از دستگاه هاي نصب شده در پايگاه هاي زلزله نگاري است . چنانچه يكي از گروه هاي تحقيقاتي به نام (( موسسه مطالعاتي درباره حيوانات ))با همكاري موسسه ژئو فيزيك در تقيد از اين پرده غشايي گوش ماهي يك نوع غشاي مصنوعي كائوچويي درساختمان گيرنده دستگاه هاي زلزله سنج به كار برده است كه نتايج مطلوبي از آن حاصل شده و از اين پس گروه تحقيقاتي مذكور به طور مداوم مطالعات خود را در مورد ساير حيوانات هم ادامه مي دهد .
درسال 1966 ميلادي تقريبا يك ساعت قبل از اولين زمين لرزه تاشكند يك آموزگار مدرسه مشاهده كرده بود كه تعداد بي شماري مورچه آذوقه خود را برداشته وبه جاي ديگر كوچ مي كردند .در بهار وتابستان همان سال نيز اغلب نگهبانان باغ وحش قبل از وقوع زلزله از اينكه حيوانات در قفس هاي خود آرام نمي گرفتند دچار تعجب وناراحتي شده بودند .با اين روند شايد با مطالعات بيشتر در آينده اي نزديك يا كنترل رفتار حيوانات بتوان زلزله راپيش بيني كرد .
22- روش جديد پيش بيني زلزله
دانشمندان آمريكايي سيستم جديدي رامعرفي كرده اند كه اميدوارند بتوانند به كمك آن
دقت در پيش بيني احتمال وقوع زلزله را در بلند مدت بهبود بخشند . به گزارش ايسنا ، درطرح ارائه شده درنشست سالانه اتحاديه ژئوفيزيك آمريكا ، محققان از روش جديدي خبر دادند كه در آن از تركيب اطلاعات ثبت شده زميني شناختي با سيستم رديابي
(GPS سيستم اسقرار جهاني ) براي كمك به ارزيابي خطر زلزله استفاده مي شود . كاج جانسون ، متخصص ژئو فيزيك از دانشگاه اينديانا در آمريكا در اين زمينه اظهار داشت : اين روش ، واقعي ترين الگويي است كه تا كنون طراحي شده و سيستمي است كه مردم سالها به دنبال آن و خواستار آن بوده اند و به مفهوم مرحله اي جديد در پيش بيني زلزله است .
23- استفاده از مارها براي پيش بيني زلزله
چين يك سامانه پيش بيني زلزله ابداع كرده است كه در آن از رفتار غيريزي اين حيوانات در آستانه وقوع زمين لرزه بهره گرفته شده است .
به گزارش پايگاه اينترنتي رويترز ، اداره زلزله درنانينگ مركز منطقه خود مختار گوانكسي در جنوب چين ، با تركيبي از فناوري جديد وغريزه طبيعي مارها اين سامانه را ابداع كرده است .
به نوشته روزنامه چايناديلي ، كارشناس اين اداره از طريق دوربين هاي ويديويي كه به اينترنت باند پهن متصل است .رفتار مارها را در يك مزرعه نگهداري مار زير نظر دارند . اين دوربين ها 24 ساعت شبانه روز كار مي كنند .
جيانگ وايسونگ مدير اين اداره گفت :از بين تمام موجودات زمين ، مارها بيشترين حساسيت را به زلزله دارند .
مارها مي توانند زلزله راسه تا پنج روز قبل از وقوع از فاصله 120 كيلومتري احساس كنند و با رفتار خود اين آگاهي رانشان دهند .
زماني كه زلزله اي در شرف وقوع است ، مارها از لانه هايشان حتي درسرماي زمستان بيرون مي آيند .
درمواقع بروز زلزله شديد حتي امكان برخورد مارها با ديوار هنگام فرار وجود دارد .
چين يك كشور زلزله خيز است كه بيشتر زلزله ها درمناطق دور افتاده روستايي رخ مي دهد .
پيش بيني زمين لرزه ها
چيني ها
موضوع پيش بيني زمين لرزه ها تازگي نداشته و در حال حاضر نيز روي آن به كار مشغولند . درچين از زمان امپراطوري هان ، سونگ ، ياتانگ ، امپراطوري هاي چين از منجين مي خواستند زمين لرزه هاي بزرگ را پيش بيني كنند . چه در تصور مردم چين ، زلزله نشانه خشم خداوند نسبت به امپرطور است . ضمنا تاريخ چيني ها حكايت از آن دارد كه مرگ چندين امپراطور درست چند ماه بعد از وقوع زلزله هاي بزرگ اتفاق افتاده است به عقيده بعضي از چيني ها اين مسئله اتفاقي نيست . چنانكه مرگ مائو ( سپتامبر 1976) دو ماه بعد از زلزله مرگبار تانگشان ( 27 ژوئيه 1976) اتفاق افتاد .
بعد از تقريبا 15 سال و با به كار گيري از تمام روشهاي علمي جديد ، پيش بيني زمين لرزه ها موضوع روز است و فعاليتهاي زيادي روي آن انجام مي شود زيرا اصولا زلزله كشورهايي را تهديدي مي كند كه از توانايي علمي والايي برخوردار هستند .
مانند ژاپن ، چين ، مغرب ايالات متحده ، بخش آسيايي روسيه … و رؤساي اين ممالك . محققين كشور خود را وادار كرده اند كه در باره اين مسائل و مشكلات بينديشند و اين مسئله به اتحاد و تشريك مساعي واقعي محققين اين ممالك وابسته است . پيشرفتهايي كه در علوم زمين در طي 20 سال اخير حاصل شده آنچنان سريع و عميق است كه محققين اين بخش خود را تجهيز كرده اند تا در اين مبارزه خارق العاده سهيم باشند . بايد خاطر نشان كرد كه تمامي اين كوششها تا به امروز موفقيت زيادي نداشته و نمي توان با اطمينان زمين لرزه ها را پيش بيني كرد !
براي دستيابي به اين هدف مي توان از طرق مختلف اقدام نمود و حتي ممكن است بعضي ازحوادث قابل پيش بيني باشد بنا براين نبايد به هيچ وجه نا اميد شد .
يونا ني ها
در اين ميل دارم بعد از قضيه چيني ها ، از واقعه يوناني ها هم كه روزگاري در اوج درخشش بود صحبت كنم . يك فيزيك دان يوناني بر اساس اندازه گيريهاي الكتريكي زمين اقدام به پيش بيني زلزله ها كرد . اين روش به نظر ساده است . نظريه پردازان الكتريسيته دروني زمين اين روش را غير ممكن مي دانند . در نتيجه يك كميسيون بين المللي در يونان راجع به اين قضيه تشكيل شد كه متسفانه فقط يك ژئوفيزيك دان خبره و معروف در آن حضور داشت . كميسيون فوق روش مذبور را مورد تاييد قرار داد و سرانجام مقاله علمي مربوط به آن منتشر شد . مقاله مزبور به وسيله خوانندگان مجله به علت فقدان مدارك علمي مورد انتقاد شديد قرار گرفت . ناشر مجله مقالات تمام منتقدين را منتشر كرد . اگر چه اين تصميم غير عادي به نظر مي رسد ولي عاقلانه بود . به اين ترتيب محيط متشنج و پر مجادله اي به وجود آمد . در اين ايام تمام خبر نگاران بر اين عقيده بودند كه روش مذبور از نطر علمي (( اسرار آميرز )) بوده زيرا با شواهد معمولي الكتريسيته درون زمين مطاقبت نداشت و ممكن بود ((پيشگوئيها)) به علت زياد زلزله ها يونان و تعداد اندك زلزله ها پيشگويي شده كاملا اتفاقي باشد . با شركت ساير دولتها در اجراي اين برنامه تودجه هنگفتي به آن تعلق گرفت بدون انكه نتايج روشني از آن بدست آيد و يا هيچ گونه ضمانت علمي داشته باشد . از نظر تمام متخصصين توضيحات تئوريك كا شفين اين روش ناصحيح و غلط است . آيا بين علائم الكتريكي خبر دهنده و زلزله ها رابطه اي وجود دارد ؟ شايد خوش بيني عده اي و سخت گيري عده ديگر هنوز زود باشد . بنابراين بايد منتطر آينده باشيم …
پيش بيني زمين لرزه
با آگاهيهايي كه از تمام آزمايشها ، كوششها و پيشگوئيهاي موفق و ناموفق دراختيار داريم بهتر است به جاي پيش بيني احتمالي ، پيش بيني واقعي تدوين كنيم .
اگر چه روشي وجود ندارد كه بر اساس آن بدون اشتباه از چند روز قبل وقوع زلزله اي با بزرگي مشخصي را در ساعت و محل معين پيش گويي كنيم در اين صورت آيا بايد از پيش بيني صرف نظر كنيم ؟
ما تاكنون فهميده ايم كه زلزله ها بر روي گسلهاي فعال و برخي از مناطق خاص اتفاق مي افتند . نقشه برداري و بررسي اين گسلها و مناطق به ما امكان مي دهد تا منطقه هاي خطر دقيقا مشخص شود .
ضمنا به كمك روش تاريخ وقفه ها و حد فاصل رجعتها ، مي توان محلهاي آسيب پذير بعدي را تخمين زد . اين روشها هر سال تكميل تر شده و تاثيرات خود را آشكار مي سازند. در پيش بيني زلزله ها ، به طور كلي مي توان گفت كه در بعضي از موارد هنگامي كه تعداد دستگاه هاي زلزله سنج كافي و در محلهاي مناسب مستقر شده باشد مي توان اميدوار بود كه اعلام خطر با موفقيت احتمالي توأم باشد . مانند حالتي كه تعداد زلزله هاي محلي ناگهان به نحوه بي سابقه اي زياد شود و يا هنگامي كه حركات بالا زدگي يا فرونشستن زمين از حدي تجاوز نمايد . معذالك بايد خاطر نشان كرد كه موارد فوق در همه جا صدنق نمي كند چنان كه تخليه شهر كانتون به علت افزايش ناگهاني تعداد زلزله ها كار بيهوده اي بود و يا در سال 1976 علي رغم بالا آمدن زمين به ميزان 80سانتيمتر در زندگي گسل سان آندرياس در پالم دال زلزله اي به وقوع نپيوست .
نكات فوق مبين آن است كه در حال حاضر پيش بيني زلزله ها در گرو تشخيص علائم است . تشخيص علائم مزبور در حدي است كه پزشكان قرن 18 و يا 19 ( نه قرن پانزدهم ) در مقابل بيماري و تشخيص امراض نسبت به امروز داشتند . بنابراين از نظر تشخيص علائم به مطالعه بيشتر نيازمنديم . تنها بر اساس بعضي از علائم و برخي شواهد كه در گذشته اتفاق افتاده است و به كمك بررسي تاريخچه هاي محلي ، احتمال وقوع يك زمين لرزه كمابيش شديد و نيز درجه بزرگي آن را مي توان حدس زد . ولي بر خلاف پزشكي قرون گذشته ، متاسفانه با وجود آن كه تعداد زلزله هاي ساليانه زياد است ( بيش از 3000 زلزله با بزرگي بيش از 5 ) ، تشخيص علائم بر اساس تعدادي شواهد اندك استوار است . بنابراين با اشكال مي توان كاتالوگي تهيه كرد . ولي آنچه كه اجراي كار را محدود مي كند عبارت ازآن است كه تنها 5يا10 درصد ازمناطق فعال زمين با وسايل و دستگاهاي مدرن مورد مطالعه قرار مي گيرند و در نتيجه در بيشتر موارد امكان انجام كارهاي دقيق فراهم نمي باشد . به علاوه بايد از مشاهدات متفرق كه غالبا واقعي بوده يعني بعد از موقوع زلزله ها به دست آمده است راضي و خشنود بود هرچند كه اين كار دسترسي به هدف را محدودتر مي كند .
ممالك مختلفي كه از زلزله زيان ديده اند همگي تفريبا به يك طريق عكس العمل نشان مي دهند : اين كشورها وقتي از نظر علمي خود كفا بوده در ضمن امكانات مالي داشت باشند تعدادي از دستگاههاي قابل اندازه گيري را در مناطق مورد تهديد به صورت شبكه مستقر مي كنند ، اين دستگاها عموما در ايستگاهاي زميني ثابت با متحرك به طور پراكنده قرار دارند . گاهي آنها را در زير دريا مستقر مي كنند مانند ژاپن كه در اين كشور شبكه اي از زلزله سنجها از سواحل ((مراقبت)) مي نمايند . دستگاههاي اندازه گيري فوق عبارتند از انحراف سنجها كه به كمك آن حركات و انحراف خاك را اندازه مي گيريند ، مغناطيس سنج ها و بالاخره و دستگاههاي اندازه گيري الكتريكي به كمك ابزارها اطلاعات لازم بدست مي آيد و تطابق ها ي ممكن انجام مي شود و به اين ترتيب بررسيهاي آماري پي ريزي مي گردد .
آيا فردا براي تشخيص قاعده اي پيدا خواهد شد ؟ شايد !
آيا بر اساس شواهد و مشاهدات قرضيه اي به وجود خواهد آمد ؟آن هم شايد ! ما در اين مورد فاقد افكار روشن و فاقد جهت گيري تحقيقاني خاص هستيم يعني نميدانيم چه بايد بكنيم ؟امروز هيچ چيز در دست نداريم تا بدان وسيله ادعا كنيم چه زماني از اندازه فعلي بيرون مي آييم ؟ شايد اين موضوع تا فردا يا شايد تا صد سال ديگر ادامه داشته باشد ابن همان ترديد در تحقيقات صرف است كه بايد خوش بيني (( عملي )) شروع ولي به جايي ختم نمي شود .
وظايف فردي و همگاني قبل از وقوع زمين لرزه
وظايف فردي در جامعه در ارتباط با پديده زمين لرزه
هر فرد به عنوان عضوي از يك خانواده ويك جامعه در ارتباط با زميت لرزه وظايفي دارد كه اعم آنها به شرح زير است :
1- رعايت مقررات صحيح ساختمان سازي ركن اساسي ايمني ما است . محل زندگي (ساختمان) بايد در برابر زمين لرزه مقاوم باشد . چنانچه در محل زندگي ما اين امر رعايت نمي شود در اجراي قوانين ساخت سازه مقاوم تلاش و همياري كنيم .
2- از آنجا كه مدارس محل تجمع تعداد كثيري افراد خرد سال مي باشد . اصول ايمني در ساختمان مدارس از اهميت ويژه اي برخوردار است و اصول ايمني در ساختمان مدارس بايد رعايت شود . ساختمانهاي قديمي مدارس آسيب پذيرند از اين رو باز سازي مدارس و با انتقال مدارس به ساختمانهاي مقاوم در برابر زمين لرزه امري است كه در اين جهت هر فرد بايد كوشا باشد و از اين حركت پشتيباني كند :
3- در كارهاي گروهي درارتباط با مقاوم سازي سازه ها آسيب پذير بايد شركت كنيم و خود را سهيم بدانيم .
4- در مدارس ، مساجد ، وزارتخانه ها ، نماز جماعات درباره پديد زمين لرزه صحبت شود و دوره هاي آموزشي در سازمانها ( مثلا هلال احمر ، سپاه ، استانداري و …) برگزار گردد .
5- از ساخت بر روي گسل ( شكستگي هاي سطحي زمين ) يا در حريم گسل پرهيز شود و سازه از ديدگاه خطر رانش زمين ونشست زمين بايد مصون باشد موضوعي كه قاعدتا بايد در جامعه جايگاه فكري پيدا كند و به آن عمل شود . طراحي ساختمان و نظارت بر اجرا از ديگر مسائلي است كه بايد هر فرد آن را در مد نظر داشته باشد .
وظايف فردي در خانه
1- هر فرد موظف است خانه خود را از ديدگاه موصون بودن و نيز آسيب پذيري به طور دقيق بررسي (توسط خود يا فرد متخصص) بررسي كند نقاط ضعف ساختمان شناسايي شوند و در صورت امكان اقدام به تصحيح آنها بنمايد .
2- آتش سوزي به هنگام زمين لرزه چيزي است كه به كرات به هنگام وقوع اين پديده مشاهده شده است . پاره شده است . پاره شدن لوله و شيلنگ گاز ونفت و جدا شدن اتصال ها عاملي اصلي آتش سوزي است از اين رو آبگرمكن ، بخاري ، اجاق و ديگر وسايل گازسوز و نفت سوز بايد توسط بست هايي در جاي خود محكم شوند .
3- وسايل و اشياء سنگين كه هنگام زمين لرزه امكان سقوط دارند ( نظير كتابها ، دكر، گلدان هاي آويز ، لوسترهاي سنگين ، اشياء سنگين در قفسه هاي بالا ) بايد تغيير مكان داده شوند و يا در محل خود توسط بست محكم شوند و قفسه ها به طريقي ايمن به ديوار متصل گردند .
4- به كرات ديده شده كه اجسام سنگين و وسايل خانگي بلند ( يخچال ، كمد ، كتابخانه ) به هنگام زمين لرزه واژگون شده اند . اين اشياء بايد در جاي خود استوار شوند . به هنگام وقوع زمين لرزه از چنين اشياء بايد در جاي خود استوار شوند . به هنگام زمين لرزه از چنين اشياء بايد فاصله گرفت . مصلحت در اين است كه در مناطق لرزه خيز از لوستر سبك استفاده شود و از گلدان هاي آويز به عنوان دكور زيبا صرف نظر كرد
5- در مناطق لرزه خيز نبايد مواد شيميايي ، اسيد و ديگر مواد خطر زا در شيشه نگهداري شوند . با شكستن شيشه چنين مواد جاري شده و مسئله آفرين مي شوند.
6- لوله هاي بخاري و شيرواني ها به هنگام تكان هاي زمين لرزه سقوط مي كنند . لذا با بازرسي امكان سقوط آنها را از بين ببريم .
7- كولر نسب شده به ديوار منزل و گلدان و ظروف مواد غذايي در پشت پنجره ها در اثر ارتعاشات زمين لرزه سقوط مي كنند اين گونه اشياء بايد در جاي مناسب قرار گيرند .
8- به هنگام تعمير ساختمان آئين نامه ساختماني در مد نظر گرفته شود .
9- نزديكترين محل امداد ( درمانگاه ، آتش نشاني ، پاسگاه پليس و …) قبلا شناسايي شود .
10- واقعه زمين لرزه صحنه سازي و تمرين شود و راجع به آن صحبت گردد .
وظايف فرد به عنوان سرپرست خانواده
1- مكان هاي ايمني خانه را مشخص كنيم و با افراد خانواده در باره اين مكان هاي امن بحث شود .
2- روش هاي ايمني و رفتاري و پيشگيري توسط افراد خانواده براي وقوع يك زمين لرزه فرضي تمرين شوند .
3- نحوه قطع برق ، بستن شير گاز ونفت و نظاير آن توسط افراد خانواده تمرين شود ، بدين نحو از عامل مهم خطر آفرين (آتش سوزي) جلوگيري مي شود .
4- آموزش كمكهاي اوليه براي تمام افراد خانواده الزامي است . وسايل كمكهاي اوليه در جاي معين در دسترس افراد خانواده باشد . به هنگام وقوع زمين لرزه به دليل هجوم مردم به درمانگاهها مراجعه مشكل و عملا غبر ممكن است .
5- وسايل ضروري زير بايد در مكان معين نگهداري شوند و در دسترس افراد خانواده باشند : راديوباطري دار ، كفش راحتي (چند جفت) ، چاقو(چند منظوره) ، سوت ، فندك ، كبريت ، چراغ قوه ، پتو و ملحفه (چند عدد) صابون و
عکس هایی از کره زمین،زمین،عکس زمین،کره زمین 
سیاره الماس
هالیت
میکا
طراحی وساخت لباس ایمنی در برابر زلزله
فلدسپات،فادسپار
شیشه
بنتونیت