میکا

ورمیکولیت(کانی کرمی شکل)

یک میزان ثانویه حاصل از دگرگونی بیوتیت است در حرارت 572 درجه آب خود را از دست داده تا 25 برابر حجم خود در امتداد شیستوزیته انبساط حاصل می کند و محصول سبک وزنی تولید می کند که ارزش اقتصادی دارد و به عنوان عایق در ساختمانهای کاغذ سازی (کاغذ طلایی ) تهیه رنگ پلاستیک استفاده می شود و ساختمان آن مشابه ساختمان تالک می باشد و نیز اخیرا در تکثیر گل ها استفاده میشود .

کانی های گروه میکا که از نظر اقتصادی دارای اهمیت هستند به صورت زیر طبقه بندی می گردند : موسکویت پتاسیم میکا ( به رنگ سبز یا یاقوتی ) H2KAL3(SIO4)3

بیوتیت منیزیم آهن میکا ( به رنگ تیره ( 

فلوگپیت منیزیم میکا

ورمیکولیت بیوتیت آبدار

لپیدولیت لیتیوم میکا

سیستم  بلوری این کانی ها منوکلینیک است . این گروه از کانی ها دارای ترکیبات مختلفی از سیلیکات آلومینیوم آهن منیزیم و میکا هستند . حضور فلوئورین باریم منگنز وانادیم نیز در این کانی ها گزارش شده است .

از بین این کانی ها موسکویت به خاطرخواص فیزیکی شیمیایی حرارتی و مکانیکی استثنایی که دارد در صنعت کاربرد فراوان دارد.

ورمیکولیت و فلوگوپیت هم مانند میکا از اهمیت برخوردار هستند .از بیوتیت به ندرت در مصارف صنعتی استفاده می شود .

از نظر کانی شناسی کانی های گروه میکا به سه گروه تقسیم می شوند که عبارتند از : 

گروه اصلی میکا گروه میکاهای شکننده و گروه کلریتی همه کانی های این گروه ها دارای ساختمان منوکلینیک هستند  ساختار میکا ترکیبی از دو لایه تتراهدرال سیلیکا و یک لایه اکتاهدرال مرکزی است.

مصارف عمده میکا

موسکویت نوع صفحه ای در الکترونیک (خازن ها و لامپ ها) ساختن ورقه A4 و همچنین به دلیل خاصیت دی الکتریک آن در ساخت لوازم عایق حرارتی و الکتریکی کاربرد دارد. به علت مقاومت بالای حرارتی و شفاف بودن آن در پنجره های کوره های الکتریکی از موسکویت بهره می گیرند . موسکویت نوع پولکی بیشتر برای ساختن صفحه های میکایی به کار می رود . مصارف بیشتر موسکویت پولکی عبارتند از :

پر کننده در سیمان آسفالت و رنگ تزیین بتن جلوگیری از گیر کردن مته ها به هنگام حفاری و نوع بسیار دانه ریز موسکویت برای بالا بردن مقاومت رنگ در برابر رطوبت چسبندگی و فرسایش به کار میرود .

میکای ورقه ای با کیفیت بالا عمدتا موسکویت در بسیاری از صنایع خصوصا الکتریسیته به کار می رود . این امر به دلیل آن است که این کانی دارای مقاومت دی الکتریک بالاست . همچنین استفاده از این کانی از اتلاف انرزی جلوگیری می کند . از دیگر مشخصه های این کانی حساسیت دی الکتریک بالا و ضریب حرارتی پایین می باشد. علاوه بر این خصوصیات میکا در دمای بالا مقاوم باقی می ماند . پنجره هایی که از میکا ساخته می شود دارای مقاومت بالای الکتریکی هستند و از هدر رفتن انرزی جلوگیری می کنند.

انواع میکا دارای ضریب دی الکتریک بین 5 تا 7 است . به طوری که از آن میتوان در ساختن خازن استفاده کرد .

خواص الکتریکی و مکانیکی بالای میکا همراه با چسبندگی کم و همچنین توانایی دور کردن گرما از خود باعث شده است که از آن در ساختن ترانزیستور استفاده شود و از میکاها با ضخامت 1 میلی متر برای ساختن پوشش برای سیم ها استفاده می شود.

کاربرد این سیم ها بیشتر در مبدل های الکتریکی است که باعث کوچک ترشدن و سبک تر شدن آنها میشود.مقاومت بالای میکا در مقابل گرما چگالی کم و مقاومت مکانیکی بالای آن باعث شده است که از آن در ساختن مقاومت های الکتریکی استفاده شود.

همچنین میکا بدلیل بالا بودن کیفیت در تولید لیزرهای هلیوم نئون فیلترهای اپتیکی مخصوص آسترها و پوشش برای شیشه هایی که باید فشار بالای بخار را تحمل کنند ساخت دیاگرام برای وسایل تنفس اکسیزن وسایلی جهت ردیابی و همچنین وسایلی برای سنجش گرما استفاده می شود .تحقیقات و آزمایشهای اخیر نشان داده است که از میکا میتوان در ساخت محدوده وسیعی از وسایل مانند ساختن پرده های پنکه های هوایی ساخت داشبورد ماشین و کف پوش استفاده کرد.

همچنین از آن به عنوان جانشینی برای  آزبست در ساخت ترمز ماشین استفاده می شود.امروزه مقادیر قابل توجهی از این کانی در صنعت کامپیوتر برای تهیه حافظه های دستگاه کامپیوتر مصرف می شود.   

همچنین از آنجا که حتی ورقه های بسیار نازک این کانی نیز عایق الکتریسیته است لذا در ساختن لوازمی از قبیل لامپهای الکترونیکی مبدل رئوستا و مدارهای دستگاههای رادار مورد استفاده زیادی دارد .

فلوگوپیت به عنوان عایق در شمع هواپیما به کار برده می شود. 

شفافیت در مقابل نور و عایق حرارت بودن میکاها سبب شده است که از ورقه های آنها در ساختن پنجره های کوره های ذوب فلز استفاده شود. همچنین انواع نامرغوب میکا به عنوان عایق حرارت در اتو اجاق برقی و وسایل الکتریکی مصرف می شود.

با توجه به مصارف بسیار زیاد میکاهای ورقه ای امروزه در مواردی آن را به صورت مصنوعی تهیه می کنند .

لازم به تذکر است که تهیه مصنوعی میکا مستلزم مخارج سنگینی است .

پودر میکا اخیرا در صنایع کشاورزی اهمیت زیادی پیدا کرده است . از آن جمله از پودر مرطوب این کانی به جای پودر آلومینیوم برای مبارزه با شته گیاهان استفاده می شود.

همچنین پودر میکا را برای تنظیم نور در گلخانه ها  در مواردی که نور خورشید خیلی شدید باشد به منظور کاهش شدت نور به کار می برند

جایگزین ها میکا را دلیل خواص فیزیکی و مکانیکی بالایی که دارد در بسیاری از مصارف صنعتی استفاده می کنند.و شاید بتوان گفت که جایگزینی برای آن وجود نداشته باشد. اما در بعضی موارد شن و تالک بجای آن مورد استفاده قرار می گیرند ( مانند پوشش سقف ها از فایبر گلاس در موارد محدودی بجای میکا در ساختن پلاستیک های مخصوص استفاده می شود ).

از ذخایر معروف میکا

می توان ذخایر پگماتیتی منطقه بیهار کشور هندوستان میناجره کشور برزیل را نام برد. منطقه بیهار در شمال غربی کلکته واقع است. در این منطقه پگماتیتی در حدود 600 معدن میکا وجود دارد .

که گروهی با وسایل مکانیکی و گروهی دیگر با وسایل ابتدایی استخراج می شوند . در مناطق دیگر هندوستان هم پگماتیت های میکا دار وجود دارد.

در منطقه برزیل در جنوب ایالت میناجره واقع شده اند .

ذخایر معروف میکا در ایران :

معدن میکای قره باغ در 70 کیلومتری شمال ارومیه است نوع میکای این ذخیره فلوگوپیت است که به صورت رگه های موازی با ضخامت چند سانتیمتر تا 5/0 متر و با شیب بسیار زیاد بین سنگ های آذرین و دگرگونی قرار گرفته است . نوع میکای آن خرد شونده است .و در ترکیب آن سیلیس (39 درصد) اکسید آلومینیوم (16 درصد ) اکسید آهن (3 درصد) و اکسید منیزیم (24 درصد) و LOI تشخیص داده شده است.

پتانسیل های دیگر میکا در پگماتیت های جندق ( 424 کیلومتری شمال شرقی اصفهان ) شمال چاه زرده  و جنوب غرب جندق کهریزه (استان کردستان ) 6 کیلومتری سقز سنگاوی (استان همدان ) 40 کیلومتری جاده همدان – ملایر و علی گوابر ( استان گیلان ) 5 کیلومتری جنوب غربی املش شناسایی شده است.

 مصرف کننده میکا در ایران

عمده مصرف کنندگان شرکت ملی نفت صنایع لاستیک سازی شرکت آما ( تولید کننده الکترود ) صنعت برق (صنایع الکتریک) صنایع چینی هستند که میزان مصرف صنایع 1030 تن است حدود 60% مصرف از تولید داخلی قابل تامین است و 40% از خارج تامین می شود . بطور عمده از هندوستان . لذا ضمن ارزبری فراوان مخصوصا صنعت نفت را وابسته نگه می دارد .

تولید میکا در ایران

تولید و دانه بندی میکا (بدون تغلیظ) در ایران توسط شرکت ایران باریت تحت پوشش وزارت صنایع معادن و فلزات صورت می گیرد . این شرکت علاوه بر تولید پودرهای صنعتی از قبیل باریت تالک کائولن – میکا نیز در برنامه تولید خود دارد .

قیمت هر تن سنگ معدن قره باغ در تحویل به کارخانه (1371) 3125000 ریال و قیمت فروش میکای خرد شده توسط شرکت به مصرف کننده 360000 ریال می باشد برای تولید میکای بالای 95% خلوص باید عملیات لنگ شکن و آسیاب تیغه ای و از لرندهای مربوط استفاده شود. قیمت هر تن سنگ معدن میکای املش به مصرف کننده در سال 1381 هر تن دو میلیون ریال می باشد.